شیبا صنعت

پلاک خوانی موتور سه فاز و تکفاز

برای دسترسی به  اطلاعات مختلف مربوط به هر الکتروموتور دو راه داریم:

1-مطالعه دیتا شیت همراه موتور

2-مطالعه پلاک موتور

انواع موتورهای الکتریکی در سه دسته بندی مهم الکتروموتور وجود دارند که برخی از برند های موتور الکتریکی دیتا شیت (یک دفترچه است که شرایط کاری موتور در آن نوشته شده است) ندارند و یا بایستی از سایت آنها استخراج کنیم بنابراین یکی از بهترین راه ها پلاک خوانی موتور سه فاز و الکتروموتور تکفاز است.

پلاک موتور چیست ؟

پلاک موتور یک صفحه فلزی می باشد که مشخصات مهم هر موتور مانند ولتاژ، جریان  و  … روی آن نوشته است و روی تمام الکتروموتورهای صنعتی نصب شده است.

 به عنوان یک متخصص بایستی با پلاک خوانی موتور های مختلف آشنا باشیم و اطلاعات مهم را از آن استخراج نماییم. مطمئنا این اطلاعات در موارد مختلف برای ما کاربرد دارند که مهمترین آنها عبارت اند از:

خرید الکتروموتور

در هنگام خرید یک الکتروموتور بایستی با توجه به شرایط کاری خود یک موتور با توجه به میزان  توان، سرعت، ولتاژ و … خریداری شود که این موارد روی پلاک موتور الکتریکی قید شده است.

تعویض موتور الکتریکی

در هنگام تعویض یک موتور الکتریکی بایستی مشخصات دقیق را از روی پلاک موتور استخراج کنیم تا یک خرید بدون نقص داشته باشیم.

تعمیر و نگهداری

برای نگهداری و تعمیرات هر الکتروموتور نیاز است تا مشخصات متناسب با کارمان را استخراج کنیم مثلا میزان دمای محیط ما چقدر است یا این که میزان رطوبت و یا نحوه ی قرار گیری موتور الکتریکی ما در محیط به چه شکل است که بایستی آشنایی با پلاک خوانی موتور الکتریکی داشته باشیم.

خرید تجهیزات

در هنگام خرید تجهیزات مختلف بایستی تجهیزات با توجه به نوع مشخصات موتور خریداری شود. مثلا در هنگام خرید تجهیزات حفاظتی مانند فیوز باید به جریان نامی موتور توجه شود.

پس آموزش پلاک خوانی موتور یک امر حیاتی برای برق کاران صنعتی ومتخصصین این حوزه می باشد.

 آموزش پلاک خوانی موتور الکتریکی

در بحث آموزش پلاک موتور بایستی با اصلی ترین مشخصه های روی پلاک موتور آشنا شوید که مهمترین این مشخصه ها در زیر لیست شده اند.

نام برند موتور

تعداد فاز موتور که در این نمونه سه فاز است. در برخی از مدل های تعداد فاز را با PH  نمایش می دهند در صورت نمایش PH-1 یعنی موتور تکفاز است و در صورت نمایش PH-3 یعنی موتور سه فاز است.

یا ممکن است علامت تعداد فاز را به صورت کلاه آ نشان دهند که اگر ˜۱ یعنی تکفاز و اگر  ˜۳  بود یعنی موتور ما سه فاز است.

انتخاب برند مناسب یکی از ابتدائی ترین و مهمترین کارها در بحث آموزش مدار فرمان می باشد چرا که وقتی به بازار مراجعه میکنیم با ده ها نوع برند موتور مواجه میشویم و انتخاب یک برند مناسب از بین استریم، توان، هسل، موتوژن و … ممکن است برای ما دشوار باشد که اتفاقا بعضا اختلاف قیمت چشمگیری نیز دارند.

تایپ موتور(Type)

هر کارخانه دارای چندین نوع موتور مختلف با مشخصات مختلف است که هر کدام یک تایپ یا یک مدل خاص محسوب میشود . با دادن نوع یا تایپ یک برند به فروشنده دیگر نیازی به گفتن اطلاعات اضافی نیست چرا که هر تایپ موتور مشخصات ثابتی دارد.

تایپ موتور مانند مدل گوشی است، همانطور که هر شرکت صدها مدل گوشی دارد و هر مدل هم مشخصات خاص خودش را دارد، هر کارخانه الکتروموتور ممکن است ده ها مدل موتور دارد با تایپ مخصوص خودش.

توان موتور

توان موتور به دو صورت بیان میشود یکی بر حسب کیلو وات مانند تصویر بالا که 4KW بیان شده است یا توسط اسب بخار (HP) که در مدل استریم 5.5 کیلو وات بیان شده بود.(می دانیم هر اسب بخار برابر است با 746 وات)

برای تبدیل اسب بخار به کیلو وات هم کافیست تعداد اسب بخار را در عدد ۷۴۶ ضرب کنیم و نتیجه را بر ۱۰۰۰ تقسیم نماییم که توان بر حسب کیلو وات به دست آید.

ویا برای تبدیل کیلو وات به اسب بخار باید عدد کیلو وات را در ۱۰۰۰ ضرب کنیم و نتیجه را بر ۷۴۶ تقسیم کنیم.

فرکانس کاری (HZ- freq)

 یکی دیگر از اطلاعات مهم فرکانس کاری هر موتور است که روی پلاک موتور قید شده است، که در کشور ما این عدد ۵۰ هرتز است اما ممکن است در کشورهای دیگر این عدد تغییر نماید مثلا در آمریکا یا کانادا این عدد به ۶۰ هرتز می رسد.

ولتاژ کاری الکتروموتور

یکی از مهمترین موارد در پلاک خوانی موتور تشخیص ولتاژ کاری است، این اعداد و علائم بیانگر این هستد که بایستی موتور با چه سربندی و در چه ولتاژی در برق ایران راه اندازی شود ممکن است یک الکتروموتور شرایط راه اندازی با برق ایران را اصلا نداشته باشد. در انتهای مقاله در مورد ولتاژ کاری موتورهای سه فاز و انتخاب سر بندی ستاره و مثلث به صورت کامل بحث خواهیم نمود.

جریان(A – amps)

میزان جریان کشی موتور از شبکه را نمایش می دهد.

میزان سرعت (speed/ rpm)

یکی دیگر از موارد مهم در هنگام پلاک خوانی موتور سه فاز و تک فاز rpm است، این عدد بیانگر میزان سرعت چرخش روتور برحسب دور بر دقیقه می باشد که ممکن است با نماد r/min هم نمایش داده شود.

مدت زمان کارکرد(Duty)

مشخص کننده مدت زمان کارکرد موتوردر بار نامی می باشد که قالبا این مشخصه s1 است و به معنای دائم کار بودن موتور در بار نامی است. البته  ممکن است موتور ما به جای duty s1 مشخصه دیگری نیز داشته باشد که موارد تکمیلی در جدول زیر آمده است:

 نحوه ی اتصال (CONN)

نحوه ی اتصال و سر بندی موتور را نمایش میدهد که ممکن است به صورت ستاره Y یا مثلث D و یا هر دو باشد.

سریال موتور(NO)

هر کدام از الکتروموتورهای تولید شده در کارخانه یک سریال مخصوص به خود را دارند و این کد یکتا می باشد مانند سریال گوشی ها موبایل که هر مدل از گوشی های مختلف با سریال های مختلفی تولید شده است.

وزن موتور

روی پلاک برخی از موتور های میزان وزن موتور غالبا با واحد کیلو گرم ذکر شده است که در پلاک موتور استریم این عدد 43kg ذکر شده بود.

 محافظت موتور (IP)

نوع محافظت موتور در برابر نفوذ اجسام خارجی مانند گرد و غبار و رطوبت را نشان می دهد. مثلا اگر آی پی موتور ما در پلاک خوانی موتور IP 66 ذکر شده باشد یعنی موتور الکتریکی ما در برابر گردو غبار و جریان آب مقاوم است.

 کسینوس فی غیر مجاز می باشد(Φ)   

کسینوس فی یا PF(power factor) شاخصی است که با پیدایش بارهای خازنی و سلفی به وجود می آید و در صنعت نیز این عدد بسیار برای ما مهم است چرا که باعث جریان کشی شده و هزینه برای صاحب صنعت می تراشد.

کسینوس فی موتور بین عدد ۰ تا۱ تغییر می کند و هر چه این عدد به یک نزدیک تر باشد برای ما بهتر است و تمام تلاش مهندسین برای استاندارد کردن این عدد است چه در طراحی و چه در اصلاح ضریب.

 کلاس حرارتی موتور (INS CL)

هر موتور با توجه دمای مجاز عایق ها و سیم پیچ ها و موارد مختلف دارای یک کلاس حرارتی می باشد لذا در هنگام خرید بایستی  به شرایط دمایی روی پلاک موتور توجه نمود که اعداد زیر در جدول کلاس های حرارتی مختلف را نشان می دهد.

مثلا اگر در پلاک موتور CL B ذکر شده بود یعنی کلاس حرارتی آن  130 درجه سانتیگراد است.

 ممکن است در برخی از پلاک یا شناسنامه موتور میزاده بازدهی موتور بر حسب درصد نوشته شده باشد و یا مشخصه هایی  مانند کد IEC نوشته شده باشد که نحوه ی خنک کاری موتور را شرح می دهد.

ما در هنگام خرید موتور به چند شرط اصلی توجه می نماییم. مانند:

1-تعداد فازها   2-توان    3-نوع برند    4-ولتاژ کاری و فرکانس    5-IP  و   ....

*اما یک قسمت مهم ولتاژ کاری و انتخاب سر بندی از روی پلاک موتور

تشخیص ستاره یا مثلث بودن موتور

شاید بتوان گفت یکی از پرچالش ترین استخراج ها در پلاک خوانی موتور همین مورد است ، همه ما می دانیم که ولتاژ برق ایران در حالت فازی ۲۳۰ ولت است و در حالت خطی ۴۰۰ ولت و اگر موتور ما به صورت مثلث سر بندی شده باشد ولتاژ روی هر کلاف ۴۰۰ ولت می افتد و اگر به صورت ستاره سر بندی شده باشد ولتاژ روی هر کلاف ۲۳۰ ولت.

پس بایستی ولتاژ قابل تحمل کلاف های موتور من در حالت مثلث بزرگتر مساوی ۴۰۰ و در حالت ستاره نیز بزرگتر مساوی ۲۳۰ ولت باشد. به تصویر زیر دقت نمایید.

 با مراجعه به وبسایت شیبا صنعت می توانید از مطالب مفیدی که در این زمینه وجود دارد ، استفاده کنید.